Letonya Parlamentosu, 13 saat süren tarihi oturumun ardından ülkenin İstanbul Sözleşmesi’nden çekilmesini öngören yasayı kabul etti. Cumhurbaşkanı Rinkevics’in onay vermesi hâlinde Letonya, bu anlaşmadan ayrılan ilk Avrupa Birliği ülkesi olacak.
Letonya Parlamentosu, uluslararası kamuoyunda İstanbul Sözleşmesi olarak bilinen “Kadınlara Yönelik Şiddet ve Aile İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Mücadeleye Dair Avrupa Konseyi Sözleşmesi”nden çekilme kararını onayladı.
Letonya kamu yayıncısı LSM’nin haberine göre, oylama yaklaşık 13 saat süren yoğun bir oturumun ardından tamamlandı.
Bu adım, Letonya’yı sözleşmeden çıkan ilk Avrupa Birliği üyesi ülke konumuna getirebilir.
Cumhurbaşkanı onayı bekleniyor
Sözleşmeden çekilme kararının yürürlüğe girmesi için Cumhurbaşkanı Edgars Rinkevics’in 10 gün içinde onay vermesi gerekiyor.
Rinkevics, parlamentodan geçen yasayı geri gönderme hakkına sahip olsa da, eğer milletvekilleri aynı kararı yeniden onaylarsa cumhurbaşkanının ikinci kez itiraz etme yetkisi bulunmuyor.
Rinkevics, sosyal medya platformu X üzerinden yaptığı açıklamada, “Kararı ideolojik veya siyasi nedenlerle değil, devlet çıkarları ve hukuki gerekçeler açısından değerlendireceğim” dedi.
Protestolar ve hukuki girişimler
Letonya genelinde kadın hakları örgütleri ve sivil toplum temsilcileri karara tepki gösterdi.
Parlamento önünde kitlesel protestolar düzenlenirken, bazı siyasi partiler çekilme yasasının Anayasa Mahkemesi’ne taşınmasını planlıyor.
Uzmanlar, kararın referanduma götürülmesinin yasal olarak mümkün olsa da zor olduğunu belirtiyor.
Yasa muhalefetten geldi
İstanbul Sözleşmesi’nden çekilmeyi öngören yasa teklifi, muhalefet partisi “Latvia First” (Öncelikle Letonya) tarafından gündeme getirildi. Teklife, iktidar koalisyonundaki üç partiden birinin desteğiyle parlamentodan onay çıktı. Letonya’da iktidarda bulunan merkez sağ Yeni Birlik Partisi, 2022 seçimlerinde yüzde 18.9 oy alarak hükümeti kurmuştu.
İstanbul Sözleşmesi hakkında
2011 yılında İstanbul’da düzenlenen Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi toplantısında kabul edilen sözleşme, kadınlara yönelik şiddetle mücadelede uluslararası bağlayıcı bir çerçeve sunuyor. Avrupa Birliği sözleşmeyi 13 Haziran 2017’de imzalamıştı. Ancak Rusya ve Azerbaycan imzalamayı reddetmiş, Çekya, Slovakya, Litvanya, Macaristan, Ermenistan ve Bulgaristan sözleşmeyi imzalasa da onay sürecini tamamlamamıştı. Türkiye, sözleşmeyi ilk imzalayan ülke olmuş, 2021 yılında çekilerek anlaşmadan ayrılan ilk ülke konumuna gelmişti.